Sosyal Medya Akran Zorbalığı: Psikolojik Değerlendirme

Özet:
Sosyal medya, günümüzde gençler arasında iletişimi artıran ve etkileşimi kolaylaştıran bir araç olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Ancak, bu araç, aynı zamanda olumsuz etkilere de yol açmaktadır. Bunlardan biri, “sosyal medya akran zorbalığı”dır (cyberbullying), gençler ve ergenler arasında sıklıkla görülen ve psikolojik sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilen bir fenomendir. Bu makale, sosyal medya akran zorbalığının psikolojik etkilerini incelemeyi ve bu tür zorbalığın etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, bu durumun gençlerin özsaygısı, anksiyete düzeyleri, depresyon ve sosyal izolasyon üzerindeki etkilerine dair mevcut literatür gözden geçirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Sosyal medya, akran zorbalığı, siber zorbalık, psikolojik etkiler, ergenler, depresyon, anksiyete, özsaygı.

1. Giriş

Sosyal medya, son yıllarda gençler ve ergenler arasında etkileşimin merkezinde yer alırken, aynı zamanda siber zorbalık gibi olumsuz davranışların yayılmasına da neden olmaktadır. Akran zorbalığı, tarihsel olarak okul ortamlarında gerçekleşirken, dijitalleşmenin etkisiyle sosyal medyaya taşınmıştır. Sosyal medya akran zorbalığı (cyberbullying), çevrimiçi platformlar üzerinden bir birey veya grup tarafından başka bir bireye yönelik zarar verici davranışlar sergilenmesidir. Bu tür zorbalık, mağdurlarda psikolojik rahatsızlıklar, depresyon, anksiyete ve düşük özsaygı gibi ciddi etkiler bırakabilmektedir.

2. Sosyal Medya ve Akran Zorbalığı

Sosyal medya, kullanıcılarının sürekli çevrimiçi kalmasına ve birbirleriyle anlık iletişim kurmasına olanak tanır. Bu durum, ergenlerin kendilerini ifade etmelerine olanak sağlasa da, aynı zamanda zorbalık yapan bireylerin mağdurları daha kolay hedef alabilmesine neden olmuştur. Sosyal medya akran zorbalığı, anonimlik, kolay erişilebilirlik ve hızlı iletişim gibi faktörlerden dolayı geleneksel zorbalık biçimlerine göre daha fazla psikolojik zarar verebilmektedir.

2.1. Sosyal Medya Akran Zorbalığının Tanımı

Sosyal medya akran zorbalığı, genellikle tartışmalar, tehditler, alay etme, dışlama, iftira atma gibi olumsuz davranışların, dijital platformlar üzerinden gerçekleştirilmesiyle ortaya çıkar. Bu tür zorbalık, yüz yüze yapılan zorbalığa benzer şekilde psikolojik etkiler yaratabilir, ancak mağdurun zorbalığı görmek veya duymak yerine, dijital ortamda sürekli ulaşılabilir olma durumu nedeniyle, daha uzun süreli etkiler bırakabilir.

2.2. Zorbalık Türleri

• Sosyal dışlama: Kişinin sosyal ağlardan dışlanması, onun yalnızlaşmasına ve travma yaşamasına yol açabilir.
• Alay etme ve küçümseme: Hakaret içeren paylaşımlar, kişinin psikolojik sağlığını ciddi şekilde zedeleyebilir.
• Tehditler ve şantaj: Gençlerin, diğer bireyleri tehdit ederek veya şantaj yaparak zorbalık yapmaları, mağdurlarda korku ve anxiety yaratır.
• İftira ve yalan haberler: Dezenformasyon, gençlerin özsaygısını ve toplumsal ilişkilerini zedeler.

3. Sosyal Medya Akran Zorbalığının Psikolojik Etkileri

Sosyal medya akran zorbalığı, mağdurlar üzerinde kısa vadede olduğu kadar uzun vadede de ciddi psikolojik etkiler bırakabilir. Gençlerin psikolojik gelişim süreçlerinde olumsuz etkiler yaratabilecek bu zorbalık biçiminin, bir dizi psikolojik rahatsızlıkla ilişkili olduğu yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur.

3.1. Depresyon

Sosyal medya zorbalığına uğrayan gençler, kendilerini yalnız ve dışlanmış hissedebilir. Bu durum, depresif semptomları artırabilir. Sosyal izolasyon, zorbalık mağdurlarında duygusal yıkım, kendilik değerinin düşmesi ve umutsuzluk gibi depresyon belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açabilir.

3.2. Anksiyete

Akran zorbalığına uğrayan gençler, sürekli olarak kaygı ve endişe yaşama eğilimindedir. Zorbalık mağdurları, sosyal medyada sürekli takip edilme ve alay edilme korkusu yaşar. Bu da, sosyal fobi ve genel anksiyete bozukluğuna yol açabilir. Gençler, okulda ve sosyal ortamlarda nasıl göründüklerine dair kaygılar yaşar, çevrimiçi dünyadaki etkileşimlerden yargılanma korkusu taşır.

3.3. Düşük Özsaygı

Zorbalığa uğrayan bireyler, sıklıkla özsaygı kaybı yaşayabilir. Sosyal medyada hakaretler, dışlanmalar ve alaylar, gençlerin benlik saygısını olumsuz şekilde etkiler. Bu durum, sosyal ilişkilerini de zorlaştırır ve uzun vadede kişilik gelişimini engelleyebilir.

3.4. İntihar ve Kendine Zarar Verme

En ciddi psikolojik etkilerden biri de intihar düşünceleri ve kendine zarar verme davranışlarıdır. Araştırmalar, siber zorbalığa uğrayan ergenlerin, zorbalık mağduru olmayanlara kıyasla intihar düşüncelerine sahip olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermektedir.

4. Sosyal Medya Akran Zorbalığıyla Mücadele Yöntemleri

Sosyal medya akran zorbalığına karşı etkin bir mücadele, yalnızca sosyal medya platformlarının denetlenmesiyle değil, aynı zamanda gençlerin siber zorbalık konusunda bilinçlendirilmesiyle mümkündür.

4.1. Eğitim ve Bilinçlendirme

Gençler, sosyal medya platformlarında karşılaşabilecekleri zorbalık türleri konusunda eğitilmelidir. Okullarda siber zorbalık eğitimleri, gençlerin zorbalıkla nasıl başa çıkacaklarını anlamalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, ailelerin ve öğretmenlerin de bu konuda farkındalık kazanmaları önemlidir.

4.2. Hukuki Düzenlemeler

Sosyal medya zorbalığı ile mücadele etmek için hukuki düzenlemeler yapılmalıdır. Gençler, zorbalık yapan kişilere karşı yasal haklarını kullanabilmelidirler. Sosyal medya platformları, zorbalık içeriklerini hızla tespit ederek kaldırmalı ve kullanıcıları hakkında cezai işlemler uygulamalıdır.

4.3. Destek ve Danışmanlık Hizmetleri

Zorbalık mağduru olan gençler için psikolojik destek ve danışmanlık hizmetleri sağlanmalıdır. Okullarda psikolojik danışmanlık hizmetleri artırılmalı ve mağdurlara psikoterapi desteği verilmelidir.

5. Sonuç

Sosyal medya akran zorbalığı, gençlerin psikolojik sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Depresyon, anksiyete, düşük özsaygı ve en uç noktada intihar düşünceleri gibi etkiler, bu tür zorbalıkların uzun vadede gençler üzerinde bıraktığı kalıcı izlerdir. Bu yüzden, sosyal medya zorbalığıyla mücadelede hem bireysel hem de toplumsal düzeyde bilinçli yaklaşımlar gereklidir. Gençlerin ve ebeveynlerin eğitilmesi, sosyal medya platformlarının sorumlu bir şekilde denetlenmesi ve hukuki düzenlemelerin yapılması, bu konuda etkili çözüm yolları sunacaktır.

Kaynaklar

1. Kowalski, R. M., & Limber, S. P. (2013). Psychological, physical, and academic correlates of cyberbullying and traditional bullying. Journal of Adolescent Health, 53(1), S13-S20. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2012.09.018
2. Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2018). Cyberbullying: An exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Journal of School Violence, 17(1), 74-89. https://doi.org/10.1080/15388220.2017.1344441
3. Smith, P. K., & Slonje, R. (2010). Cyberbullying: Another main type of bullying? Scandinavian Journal of Psychology, 51(3), 195-205. https://doi.org/10.1111/j.1467-9450.2010.00711.x
4. Bauman, S., & Toomey, R. B. (2014). Cyberbullying among college students: Prevalence, outcomes, and demographic differences. Journal of American College Health, 62(5), 308-315. https://doi.org/10.1080/07448481.2014.916626
5. Finkelhor, D., & Ormrod, R. (2009). Youth violence: Juvenile victims of identity theft and fraud. Journal of Adolescent Health, 44(3), 182-192. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2008.08.008